خسرو اول معروف به انوشيروان يعني روان جاودان و بي‏مرگ به عنوان يكي از مشهورترين و بزرگترين پادشاهان سلسله پادشاهي ساساني، پس از مرگ پدرش قباد اول در سال 531م بر تخت سلطنت نشست. انوشيروان پس از به دست گرفتن قدرت، در ابتدا وضعيت ماليات‏ها را سر و سامان بخشيد و آرامش نسبي را در جامعه ايجاد كرد. سپس به اصلاح امور لشكري پرداخت و براي اين‏كه قدرت خاندان‏هاي بزرگ شاهي را محدود سازد، طبقه جديدي از رجال را با عنوان بزرگان شكل داد و بدين وسيله خاندان‏هاي پيشين را تضعيف نمود. انوشيروان در دوران طولاني سلطنت خود، جنگ‏هاي متعددي با روميان و برخي همسايگان خود انجام داد و با فتح سرزمين‏هاي پهناور، قلمرو حكومتي خود را از رود سِنْد در شبه قاره هند تا درياي سرخ در غرب شبه‏جزيره عربستان وسعت بخشيد. اگرچه انوشيروان را پادشاهي دادگر، دانش‏دوست و دوست‏دار فلسفه و حكمت ناميده‏اند. و در بعضي از تواريخ از او به عنوان "شاه عادل" ياد مي‏شود اما وي نيز مانند بيشتر پادشاهان در ظلم و ستم نسبت به اطرافيان و مردم جامعه خود كوتاهي نكرد. خسرو در زمان پادشاهي خود چندين بار با روميان جنگيد و علي‏رغم پيروزي‏هايى كه به دست آورد، در نهايت در آخرين جنگ، شكست خورد. از اين رو از امپراتور روم تقاضاي صلح كرد ولي در حين عقد قرارداد و بررسي شرايط صلح، پس از 48 سال سلطنت، در شانزدهم نوامبر 579م درگذشت. شكست خسرو ناشي از شرايط و اوضاع به وجود آمده از جنبش مزدك بود كه شيرازه سلطنت او را سست كرد و قوانين مملكتي، اوضاع اجتماعي و فرهنگ كشور را بي‏ثبات و مشوش نمود. خسرو انوشيروان سرانجام پس از 48 سال سلطنت سرانجام در 16 نوامبر 579م درگذشت. معروف‏ترين اثر به جا مانده از دوران پادشاهي انوشيروان، كاخ كسري در مدائن، نزديك بغداد، پايتخت عراق است كه ويرانه‏هاي آن پس از گذشت پانزده قرن، پابرجاست. لازم به ذكر است كه پيامبر مكرم اسلام، حضرت محمد(ص) در زمان پادشاهي انوشيروان به دنيا آمدند و آن حضرت به هنگام مرگ پادشاه ساساني، نه ساله بودند.